Μάθε περισσότερα για το ενδοκανναβινοειδές σύστημα και το πώς επηρεάζει την υγεία σου.

Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα είναι ένα βιολογικό σύστημα, το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο στο ανθρώπινο σώμα. Είναι, επίσης, υπεύθυνο για τις φυσικές και ψυχολογικές επιδράσεις της κάνναβης.

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν για πρώτη φορά το σύστημα, ενώ προσπαθούσαν να κατανοήσουν τις επιδράσεις της κάνναβης και το ονόμασαν ενδοκανναβινοειδές σύστημα για αυτόν τον λόγο. Το “ενδο” σημαίνει ενδογενές, δηλαδή εντός του σώματος. Το “κανναβινοειδές” αναφέρεται στην ομάδα ενώσεων που ενεργοποιούν αυτό το σύστημα.

Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα αποτελεί βασικό στόχο της ιατρικής έρευνας λόγω των εκτεταμένων επιπτώσεων και των θεραπευτικών δυνατοτήτων του. Ενώ, οι επιστήμονες έχουν τακτοποιήσει τα βασικά αυτού του συναρπαστικού συστήματος, πολλά ακόμα πρέπει να αποκαλυφθούν.

Τι είναι τα κανναβινοειδή;

Τα κανναβινοειδή είναι οι χημικοί αγγελιοφόροι για το ενδοκανναβινοειδές σύστημα. Ενώ υπάρχουν πολλά διαφορετικά κανναβινοειδή, όλα αυτά εμπίπτουν σε δύο κατηγορίες: στα ενδογενή και στα εξωγενή.

Τα ενδογενή υπάρχουν εντός του σώματος. Είναι, επίσης, γνωστά ως ενδοκανναβινοειδή, αυτές οι ενώσεις παράγονται φυσικά από το ανθρώπινο σώμα. Αυτά αλληλεπιδρούν με τους υποδοχείς κανναβινοειδών για να ρυθμίζουν βασικές λειτουργίες, όπως διάθεση, μνήμη, όρεξη, πόνο, ύπνο και πολλά άλλα.

Τα εξωγενή προέρχονται εκτός του σώματος. Τα κανναβινοειδή που βρίσκονται στην κάνναβη, όπως η τετραϋδροκανναβινόλη (THC) και η κανναβιδιόλη (CBD), θεωρούνται εξωγενή. Όταν καταναλώνονται, αλληλεπιδρούν με τους υποδοχείς κανναβινοειδών για να παράγουν φυσικές και ψυχολογικές επιδράσεις στο σώμα.

Τι είναι οι υποδοχείς κανναβινοειδών;

Ίσως, αναρωτιέστε για το τι ακριβώς είναι οι υποδοχείς; Όπως υποδηλώνει το όνομά τους, οι υποδοχείς είναι δέκτες μηνυμάτων. Τα μηνύματα έρχονται με τη μορφή χημικών αγγελιοφόρων που δεσμεύουν τον δέκτη. Αυτά τα μηνύματα παράγουν ένα χαρακτηριστικό αποτέλεσμα μέσα στο σώμα. Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα έχει δύο υποδοχείς: CB1 και CB2. Κάθε υποδοχέας αποκρίνεται σε διαφορετικά κανναβινοειδή, αλλά ορισμένα κανναβινοειδή μπορούν να αλληλεπιδρούν και με τους δύο.

Η κατανομή των υποδοχέων CB1 και CB2 εντός του σώματος και του εγκεφάλου εξηγεί το γιατί τα κανναβινοειδή έχουν ορισμένα αποτελέσματα. Οι υποδοχείς CB1 βρίσκονται σε ολόκληρο το σώμα, αλλά είναι κυρίως παρόντες στον εγκέφαλο και στον νωτιαίο μυελό. Συγκεντρώνονται στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τις συμπεριφορές που επηρεάζουν. Οι CB1 υποδοχείς παρέχουν αναδυόμενες ενδείξεις για τους κεντρικούς και τους περιφερειακούς μηχανισμούς που ρυθμίζουν την ενεργειακή ισορροπία, τον μεταβολισμό και την καρδιαγγειακή υγεία. Για παράδειγμα, υπάρχουν CB1 υποδοχείς στον υποθάλαμο, ο οποίος ασχολείται με τη ρύθμιση της όρεξης και στην αμυγδαλή, η οποία παίζει ρόλο στη μνήμη και τη συναισθηματική επεξεργασία. Οι υποδοχείς CB1 βρίσκονται, επίσης, στις απολήξεις των νεύρων όπου δρουν για να μειώσουν την αίσθηση του πόνου.

Οι υποδοχείς CB2 τείνουν να βρίσκονται στο περιφερικό νευρικό σύστημα. Είναι ειδικά συγκεντρωμένα στα ανοσοκύτταρα. Όταν ενεργοποιούνται οι υποδοχείς CB2, λειτουργούν για τη μείωση της φλεγμονής. Η φλεγμονή είναι μια ανοσοαπόκριση που πιστεύεται ότι παίζει ρόλο σε πολλές ασθένειες και καταστάσεις.

Σε σχέση με τα κανναβινοειδή που βρέθηκαν στην κάνναβη, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η THC δεσμεύεται στους υποδοχείς CB1 και CB2, ενεργοποιώντας τους ακριβώς όπως κάνει και ένα ενδοκανναβινοειδές.

Η CBD δεν δεσμεύεται άμεσα στους υποδοχείς κανναβινοειδών. Αντ’ αυτού, η CBD λειτουργεί αναστέλλοντας ένα ένζυμο που ονομάζεται FAAH (Fatty acid amide hydrolase, υδρολάση αμιδίου λιπαρού οξέως), το οποίο είναι υπεύθυνο για τη διάσπαση του ανανδαμιδίου – του πιο σημαντικού ενδοκανναβινοειδούς στο σώμα. Όταν αναστέλλεται το FAAH, δεν μπορεί να διασπάσει το ανανδαμίδιο με τον κανονικό ρυθμό. Αυτό οδηγεί σε συσσώρευση ανανδαμιδίου στον εγκέφαλο.

Τι είναι τα ενδοκανναβινοειδή;

Τα ενδοκανναβινοειδή είναι κανναβινοειδή που παράγονται φυσικά μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Η 2-AG (2-arachidonoylglycerol, 2-αραχιδονυλογλυκερόλη) και το ανανδαμίδιο είναι τα δύο μείζονα ενδοκανναβινοειδή που γνωρίζουν οι επιστήμονες. Το ανανδαμίδιο ήταν το πρώτο ενδοκανναβινοειδές που εντοπίστηκε από τους επιστήμονες. Ανακαλύφθηκε το 1992, το όνομά του προέρχεται από την σανσκριτική λέξη “ananda” που σημαίνει ευδαιμονία, αναφερόμενος στις μοναδικές επιδράσεις της στο μυαλό και το σώμα. Το 1995, επιστήμονες ανακάλυψαν ένα δεύτερο ενδοκανναβινοειδές και το ονόμασαν 2-AG (2- αραχιδονυλογλυκερόλη).

Η 2-AG βρίσκεται σε υψηλότερες συγκεντρώσεις στον εγκέφαλο, ενώ το ανανδαμίδιο βρίσκεται σε υψηλότερες συγκεντρώσεις σε άλλες περιοχές του σώματος. Και τα δύο είναι ικανά να δεσμεύονται στους υποδοχείς CB1 και CB2, αλλά διαφέρουν στις συγγένειες αυτών των υποδοχέων (δηλ. Στο κατά πόσο είναι πιθανό να δεσμευτούν και να ενεργοποιήσουν τον κάθε υποδοχέα).

Τα ενδοκανναβινοειδή είναι νευροδιαβιβαστές “μικρής διάρκειας”, δηλαδή συντίθενται κατά απαίτηση. Με άλλα λόγια, τα ενδοκανναβινοειδή παράγονται μόνο όταν το σώμα σηματοδοτεί ότι είναι απαραίτητα και η παρουσία τους είναι παροδική. Αφού απελευθερωθούν, τα ενδοκανναβινοειδή διασπώνται γρήγορα από ένζυμα, τα οποία περιλαμβάνουν FAAH (υδρολάση αμιδίου λιπαρού οξέος) και MAGL (monoacylglycerol lipase, μονοακυλγλυκερόλη λιπάση).

Αντίθετα, όταν καταναλώνετε κάνναβη, μεγάλες ποσότητες κανναβινοειδών εισέρχονται στο σώμα παραμένουν και δεσμεύονται. Αυτό σημαίνει ότι το ενδοκανναβινοειδές σύστημα ενεργοποιείται πιο έντονα και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ότι συνήθως. Υπάρχουν άλλα ενδοκανναβινοειδή που επί του παρόντος μελετώνται, μεταξύ των οποίων ο αιθέρας της ντολαδίνης (noladin ether), η βιδρομίνη (virodhamine) και η Ν-αραχιδονυλοντοπαμίνη (N-arachidonyl dopamine, NADA). Ωστόσο, ο ρόλος τους στο σώμα δεν είναι πλήρως κατανοητός

Λειτουργίες του συστήματος ενδοκανναβινοειδών

Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα εμπλέκεται στη ρύθμιση πολλών βασικών λειτουργιών του ανθρώπινου σώματος, όπως:

• Όρεξη
• Μεταβολισμός
• Πόνος
• Ύπνος
• Διάθεση
• Κίνηση
• Θερμοκρασία
• Μνήμη και μάθηση
• Ανοσοποιητική λειτουργία
• Φλεγμονή
• Νευρική ανάπτυξη
• Νευροπροστασία
• Καρδιαγγειακή λειτουργία
• Πέψη
• Αναπαραγωγή

Εκτός από τη διατήρηση των βασικών λειτουργιών, το ενδοκανναβινοειδές σύστημα δρα επίσης ως απάντηση στις ασθένειες. Για παράδειγμα, τα καρκινικά κύτταρα έχουν αποδειχθεί ότι εκφράζουν περισσότερους υποδοχείς κανναβινοειδών από τα υγιή κύτταρα. Μελέτες δείχνουν, επίσης, αύξηση των επιπέδων ενδοκανναβινοειδών σε ασθενείς με διάφορες διαταραχές, όπως η νόσος του Parkinson, το άγχος, ο χρόνιος πόνος και η αρθρίτιδα. Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι η γενική λειτουργία του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος είναι για την ρύθμιση της ομοιόστασης. Η ομοιόσταση είναι ένα βασικό στοιχείο στη βιολογία όλων των ζωντανών οργανισμών. Περιγράφεται καλύτερα ως η ικανότητα διατήρησης σταθερών εσωτερικών συνθηκών που είναι απαραίτητες για την επιβίωση. Η ασθένεια είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα μιας αποτυχίας στην επίτευξη της ομοιόστασης. Έτσι, ο ρόλος του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος στη διατήρηση της ομοιοστασίας το καθιστά έναν μοναδικό και πολλά υποσχόμενο στόχο στην ιατρική.

Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα στην ιατρική

Λόγω των ευρέων επιπτώσεών του στο ανθρώπινο σώμα, υπάρχει η θεωρία ότι το ενδοκανναβινοειδές σύστημα αποτελεί υπόσχεση στη θεραπεία πολλών ασθενειών και καταστάσεων. Τα τελευταία χρόνια, οι επιστήμονες διερευνούν διάφορους τρόπους στοχοθέτησης αυτού του συστήματος. Επί του παρόντος υπάρχουν δύο σημαντικοί τρόποι στόχευσης του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος: με την ιατρική χρήση κάνναβης και με τα συνθετικά κανναβινοειδή. Η ιατρική χρήση της κάνναβης είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος στόχευσης του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος για τη θεραπεία διαφόρων ασθενειών. Οι ενώσεις στην κάνναβη, συμπεριλαμβανομένης της THC και της CBD, είναι γνωστό ότι παράγουν θεραπευτικά αποτελέσματα αλληλεπιδρώντας με το ενδοκανναβινοειδές σύστημα. Η ιατρική χρήση της κάνναβης μπορεί να συνταγογραφηθεί για μια ευρεία ποικιλία συνθηκών, όπως ο χρόνιος πόνος, η ναυτία, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η επιληψία και η παρηγορητική φροντίδα. Παρά την επιτυχία της ιατρικής χρήσης της κάνναβης, ορισμένοι χρήστες αντιμετωπίζουν δυσάρεστες παρενέργειες, όπως αίσθημα υψηλού κινδύνου. Μερικοί άνθρωποι δεν απολαμβάνουν τις ψυχολογικές επιπτώσεις της κάνναβης και προτιμούν μια θεραπεία που να αποφεύγει αυτό. Τα συνθετικά κανναβινοειδή είναι μόρια που είναι σχεδιασμένα να μιμούνται τη δραστηριότητα των υφιστάμενων κανναβινοειδών. Αυτές οι ενώσεις μπορούν να στοχεύσουν το ενδοκανναβινοειδές σύστημα με πιο συγκεκριμένο και αποτελεσματικό τρόπο.

Για παράδειγμα, η dronabinol είναι μια συνθετική εκδοχή της THC που μπορεί να συνταγογραφηθεί σε ασθενείς με καρκίνο και AIDS για την καταπολέμηση της ναυτίας και της απώλειας όρεξης. Το Cesamet είναι ένα άλλο συνθετικό κανναβινοειδές που είναι παρόμοιο με την THC. Χρησιμοποιείται για τη μείωση του εμέτου σε ασθενείς με καρκίνο και για τη διαχείριση του πόνου σε διάφορες διαταραχές, όπως η ινομυαλγία, η πολλαπλή σκλήρυνση, η νόσος του Parkinson και ο χρόνιος πόνος. Εκτός από τη μίμηση των αποτελεσμάτων των κανναβινοειδών όπως η THC, τα συνθετικά κανναβινοειδή μπορούν επίσης να σχεδιαστούν για να στοχεύσουν συγκεκριμένα μέρη του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος αποφεύγοντας παράλληλα κάποια άλλα. Για παράδειγμα, οι ερευνητές εξετάζουν επί του παρόντος εάν το ενδοκανναβινοειδές σύστημα μπορεί να στοχεύτει περιφερειακά χρησιμοποιώντας συνθετικά κανναβινοειδή τα οποία να μην μπορούν να διασχίσουν το φράγμα αίματος-εγκεφάλου.

Αυτό θα αποφύγει τις αρνητικές παρενέργειες των κανναβινοειδών που εισέρχονται στο κεντρικό νευρικό σύστημα και επηρεάζουν τον εγκέφαλο (δηλ. την ευφορική αίσθηση). Εν ολίγοις, το ενδοκανναβινοειδές σύστημα είναι πραγματικά ένας θησαυρός για τους επιστήμονες και τους επαγγελματίες του ιατρικού τομέα. Είναι εξαιρετικά περίπλοκο, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε πολλές ζωτικές διαδικασίες και έχει την υπόσχεση ως στόχος θεραπείας για πολλές συνθήκες νοσηρότητας. Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει από το 1998, το λεγόμενο “entourage effect” (συνδυαστική επίδραση) που προκαλείται από την κατανάλωση φυσικών κανναβινοειδών (φυτοκανναβινοειδών) από την κάνναβη ως “σύνολο” δηλ. έτσι όπως τα παρήγαγε το φυτό της κάνναβης.

Διαφορετικές ποικιλίες κάνναβης δίνουν και διαφορετικής σύνθεσης εκχύλισμα, με διαφορετικές ποσοστώσεις στα κανναβινοειδή που περιέχονται, κυρίως στα δυο βασικά την THC και την CBD. Στο φυτό της κάνναβης συνθέτονται και περιέχονται πολλές χημικές ενώσεις, όπως κανναβινοειδή, τερπένια και φλαβονοειδή μέσα σε ένα φυσικής σύνθεσης χημικό κοκτέιλ θα έλεγε κανείς. Η ισορροπία που υπάρχει σε αυτό το χημικό κοκτέιλ δεν αντιγράφεται και δεν αναπαράγεται εργαστηριακά αλλά ούτε και με την ανάμιξη ξανά μαζί χημικών ενώσεων που έχουν εξαχθεί από το φυτό της κάνναβης απομονωμένες η μια από την άλλη.

Αυτή η ισορροπία προσδίδει και την συνδυαστική επίδραση που έχουν τα σκευάσματα που περιέχουν εκχύλισμα από όλο το φυτό της κάνναβης. Μόνες τους κάθε χημική ένωση (κυρίως τα κανναβινοειδή) έχουν θετικές επιδράσεις και αρνητικές παρενέργειες, μαζί όμως υπάρχει ισορροπία με την αύξηση των θετικών επιδράσεων και την μείωση ή ακόμα και την εξάλειψη των παρενεργειών. Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα είναι πολύπλοκο ρυθμιστικό σύστημα με πολλές παραμέτρους, μεταβάλλοντας ένα κομμάτι του με την επίδραση των κανναβινοειδών ένα άλλο κομμάτι του αντιδρά θετικά ή αρνητικά. Η επέμβαση με την ισορροπημένη σύνθεση των χημικών ενώσεων από το φυτό της κάνναβης έχει την αντίστοιχη ισορροπημένη αντίδραση από το ενδοκανναβινοειδές σύστημα, ανακαλύπτοντας ακριβώς το ποια σύνθεση, σε ποια πάθηση, με τη δοσολογία, με τη τρόπο χορήγησης σε έναν συγκεκριμένο ασθενή, είναι η πρόκληση που έχει μπροστά της να καθορίσει η επιστημονική έρευνα.

Πηγές:

“What are Cannabinoids?” (Τι είναι τα Κανναβινοειδή;) http://www.leafscience.com/2015/10/23/cannabinoids/

Η συνδυαστική επίδραση αναλύεται σε αυτό το άρθρο της Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Entourage_effect

“Control of pain initiation by endogenous cannabinoids” (Έλεγχος της έναρξης του πόνου από ενδογενή κανναβινοειδή) https://scihub.cc/10.1038/28393

“Expression of central and peripheral cannabinoid receptors in human immune tissues and leukocyte subpopulations” (Έκφραση κεντρικών και περιφερειακών υποδοχέων κανναβινοειδών σε ανθρώπινο ανοσοποιητικό ιστό και υποπληθυσμούς λευκοκυττάρων) https://sci-hub.cc/10.1111/j.1432- 1033.1995.tb20780

“Cannabinoid receptors: where they are and what they do” (Οι υποδοχείς κανναβινοειδών: όπου είναι και τι κάνουν) https://sci-hub.cc/10.1111/j.1365- 2826.2008.01671

“Cannabidiol: an overview of some pharmacological aspects” (Κανναβιδιόλη: μια επισκόπηση ορισμένων φαρμακολογικών πτυχών)

https://sci-hub.cc/10.1002/j.1552-4604.2002.tb05998.x

“Isolation and structure of a brain constituent that binds to the cannabinoid receptor” (Απομόνωση και δομή ενός συστατικού του εγκεφάλου που δεσμεύεται στον υποδοχέα κανναβινοειδών) https://scihub.cc/10.1126/science.1470919

“Identification of an endogenous 2-monoglyceride, present in canine gut, that binds to cannabinoid receptors” (Αναγνώριση ενός ενδογενούς 2- μονογλυκεριδίου, που υπάρχει στο έντερο σκύλου, που δεσμεύεται με υποδοχείς κανναβινοειδών) https://sci-hub.cc/10.1016/0006-2952(95)00109- D

“Anandamide and 2-arachidonoylglycerol: pharmacological properties, functional features, and emerging specificities of the two major endocannabinoids” (Ανανδαμίδη και 2-αραχιδονυλογλυκερόλη: φαρμακολογικές ιδιότητες, λειτουργικά χαρακτηριστικά και αναδυόμενες ιδιαιτερότητες των δύο κύριων ενδοκανναβινοειδών) https://scihub.cc/10.1007/s12035-012-8299-0

“Cannabinoids for Cancer Treatment: Progress and Promise” (Κανναβινοειδή για τη θεραπεία του καρκίνου: Πρόοδος και Yπόσχεση) http://cancerres.aacrjournals.org/content/68/2/339.full-text.pdf

“The endocannabinoid system and its therapeutic exploitation” (Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα και η θεραπευτική του εκμετάλλευση) https://sci-hub.cc/10.1038/nrd1495

“Introduction to the Endocannabinoid System” (Εισαγωγή στο Ενδοκανναβινοειδές Σύστημα) h ttp://www.phytecs.com/wpcontent/uploads/2015/02/IntroductionECS.pdf

“Information for Health Care Professionals: Cannabis (marihuana, marijuana) and the cannabinoids [Health Canada, 2013]” (Πληροφορίες για επαγγελματίες υγείας: Κάνναβη (μαριχουάνα) και κανναβινοειδή [Health Canada, 2013]) https://www.canada.ca/en/health-canada/services/drugshealth-products/medical-use-marijuana/information-medicalpractitioners/information-health-care-professionals-cannabis-marihuanamarijuana-cannabinoids.html

“dronabinol (Marinol, THC)” h ttp://www.medicinenet.com/dronabinoloral/article.htm [18] “Cesamet” h ttps://www.drugs.com/cesamet.html “Plant, synthetic, and endogenous cannabinoids in medicine” (Φυτικά, συνθετικά και ενδογενή κανναβινοειδή στην ιατρική) https://scihub.cc/10.1146/annurev.med.57.011205.135648